Sivil Hava - Araç Kazaları Soruşturma Yönetmeliği
SHY - 13
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam, tanımlar
Amaç
MADDE 1- BU Yönetmeliğin amacı, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununun 13´ncü maddesine göre sivil hava - araçlarının sebep olduğu ve karşılaştığı kaza ve olayların; bildirilmesi, soruşturulması, incelenmesi, sonuçlarının belirlenmesi ve rapor edilmesi ile ilgili her türlü faaliyetleri düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2- Bu Yönetmelik; hava aracının sahibini, işletmecisini, imalatçısını, hava alanı işletmecisini, mahalli mülki idare amirlerini, kazanın meydana geldiği ülkenin sivil havacılık otoritesi ve ilgili ünitelerini, hava - aracının tescil edildiği ve imal edildiği ülkelerin sivil havacılık otoritesi ve ünitelerini kapsar.
Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen;
Tanımlar
a) "Tescil devleti" terimi; hava-aracının sicilinin kayıtlı olduğu devleti,
b) "İşletmeci devlet" terimi; hava - aracı işletmesinin işletme ruhsatını aldığı devleti veya asıl işyerinin bulunduğu devleti,
c) "İmalatçı devlet" terimi; prototip hava aracının uçuşa-elverişlilik sertifikasının düzenlenmesinden sorumlu devleti,
d) "İşletmeci " terimi; ticari veya ticari olmayan maksatlarla hava - aracı işleten gerçek ve tüzel kişiler,
e) "Akredite temsilci" terimi; bir devlet tarafından, diğer bir devletçe yürütülen kaza soruşturmasına fiilen katılmak üzere görevlendirilen kişiyi,
f) "Hava - araç terimi; havaalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip hertürlü aracı,
g) "Hava-araç kazası" terimi; uçuş harekatı esnasında, kişilerin tali nedenlerle ve veya kendi kendini veya birbirlerini yaralamaları veya uçuş ekibi ve yolcular için ayrılan yerler dışında saklanarak kaçak seyahat edenlerin yaralanmaları hariç olmak üzere, hav a-aracı içinde veya hava aracından kopan parçalarda dahil olmak üzere hava-aracının herhangi bir parçasının çarpmasıyla veya hava basıncına maruz kalmak suretiyle çok ağır veya derecede yaralanması, motor ve aksesuarlarda meydana gelen arıza ve hafif hasarlar hariç olmak üzere hava-aracının fiziksel yapısının veya performansının ve uçuş karakteristiğinin menfi yönde etkilendiği ve bunların değiştirilmesi veya tamirini gerektirecek derecede hasar ve arızalanması, hava -arasının kaybolması veya enkaza ulaşılamayacak bir yere düşmesi ile sonuçlanan olayları,
h) "Hava -aracı yer kazası" terimi; hava - aracının uçuş harekatı dışında bakım, onarım, arıza giderilmesi, yerde çalıştırılması, yer araçları veya insan gücü ile yer değiştirilmesi esnasında araç çarpmaları veya yangın, tabi afetler ve diğer sebeplerle hasara uğraması veya arızalanması ile sonuçlanan olayları,
1. "Olay" terimi; hava - aracının uçuş harekatı esnasında uçuş emniyetini etkileyen veya etkileyebilecek olan kazadan başka her türlü hadiseyi,
j) "Küçük kaza" terimi; uçuş harekatı esnasında bir veya daha fazla hava - aracının hafif hasara uğraması ile sonuçlanan hasarları,
k) "Büyük kaza" terimi; uçuş harekatı esnasında bir veya daha fazla hava - aracının ağır hasara uğraması ile sonuçlanan kazalar,
l) "Uçuş harekatı" terimi; planlanmış bir uçuş için uçuş ekibinin hava- aracının bindiği andan motorlarını durdurarak hava - aracını sorumlulara teslim ettiği ana kadar geçen süre içindeki tüm faaliyetleri,
m) " Kaza soruşturması" terimi; hava - araç kazalarının önlenmesi, can ve mal güvenliğinin sağlanması amacıyla; kazalara ait bilgilerin toplanması, kıymetlendirilmesi, kaza sebeplerinin belirlenmesi, sonucun karara bağlanması, gerekli tavsiye ve tekliflerin tesbit edilmesi için yürütülen her türlü faaliyet ve işletmeleri,
n) "Kaza sebebi" terimi; kaza veya olaya yol açan aksaklık, eksiklik, eylem, hadise, şartlar veya kazaların birleşimini,
o) "ICAO " kısaltılması; Uluslararası sivil Havacılık Teşkilatını,
p) "FOD" kısaltılmnası; yabancı madde hasarını,
r) "Ön rapor" terimi; kazanın oluşunu veya soruşturmanın ilk safhasında elde edilen bilgilerin ilgili makamlara en kısa zamanda bildirilmesi için kullanılan raporu,
s) "Ağır yaralı" terimi; bir hava - aracı kazasında yaralanan şahıs veya şahısların; yaralanmanın meydana geldiği tarihten itibaren 7 gün içinde 48 saatten daha fazla süreyle hastahanede yatmasını gerektirecek derecede yaralanması, burun veya parmaklarda kırılma gibi basit hariç olmak üzere herhangi bir kemiğinin kırılması veya ağır kanama geçirmesi, sinir, adele ve tenden kopmasına yol açan yaralanmalarını veya vücudun yüzde beşinden fazlasının yanması halini,
t) "Uçuş kayıt cihazı" terimi; hava - aracı üzerinde takılı bulunan kaza ve olayların soruşturulmasında yardımcı olarak kullanılan her tip kayıt cihazını,
v) "Bakanlık" terimi; Ulaştırma Bakanlığını,
ifade eder.
İKİNCİ KISIM
Uygulama Esasları
Türk Hava Sahası ve Ülkesinde Meydana gelen Kazalar
MADDE 4- Türk Hava Sahası ve Ülkesinde Türk veya yabancı tescilli hava - araçlarının, sebep olacağı kaza ve olaylara, bu Yönetmelikte belirtilen hükümler uygulanır.
Yabancı Ülke ve Uluslararası Hava Sahasındaki Kazalar
MADDE 5- Türk tescili bir hava - aracının, yabancı ülke veya uluslararası hava sahasında sebep olacağı kaza veya olaylarda; bu yönetmeliğin Beşinci Kısımda belirtilen genel hükümler ile 5/6/1945 tarih ve 4749 sayılı Kanunla onaylanan Uluslararası sivil Havacılık Anlaşması ve Ek-13´ünde belirtilen hükümler uygulanır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Genel Esaslar
BİRİNCİ BÖLÜM
Uluslararası Genel Esaslar
Soruşturmanın Amacı
MADDE 6- Bir hava - aracı kazası veya olayının uluslararası düzeyde soruşturulmasının temel amacı; kaza ve olayların sebeplerinin ortaya çıkarılarak hava - araçları kazalarının meydana gelmesini önlemektir.
Delilerin Korunması
MADDE 7- Kazanın meydana geldiği devlet; soruşturma maksatlarının gerektirdiği kadar bir süre için delileri korumak, hava aracının ve içindekilerinin muhafazasını sağlamak için bütün tedbirleri alır. Bu tedbirler genel olarak aşağıdaki hususları kapsar;
a) Kaybolma, bozulma, silinme, çürüme ve tahrip olma ihtimali bulunan delilerin fotoğraf veya diğer usullerle tesbit edilmesi,
b) Mevcut delilerin bozulması, karıştırılması, tahribi ve çalınmasını önlemek için güvenlik tedbirlerinin alınması,
c) Özellikle uçuş kayıt ve ses kayıt cihazlarının sökülmesi, taşınması, değerlendirilmesi ve muhafazası.
Tescil Devlet veya İşletmeci Devletin Talebi
MADDE 8- Tescil devleti veya işletmeci devletin akredite temsilci göndermeden önce enkaza işlem yapılmaması isteğini; kazanın meydana getirmeye çalışır.
a) Kişilerin, hayvanların, postanın ve kıymetli eşyanın yangın veya diğer sebeplerle tahribini önlemek,
b) Enkazın, hava seyrüseferine, kara ve deniz ulaşımına ve halkın yaşamına engel olmasını ve tehlike yaratmasını önlemek,
c) Soruşturmanın düzenli ve uyumlu olarak yürütülmesini sağlamak.
Enkazın İadesi
MADDE 9- Kazanın meydana geldiği ülke soruşturmanın tamamlanmasından sonra tescil devleti veya işletmeci devlete veya yetkili temsilcilerine enkazı teslim eder. Enkaz yasak bölge içinde bulunuyorsa veya o bölgeye girilmesinde mahruz görülüyorsa, enkaz o bölge dışına çıkarılarak teslim edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Görev ve Sorumluluklar
Bakanlığın Kazalar ile İlgili Görevleri
MADE 10- Ulaştırma Bakanlığı, Sivil Havacılık Ünitelerinin hava - araç kazaları ile ilgili görevler şunlardır:
a) Hava - aracı kazaları konusunda yapılacak işlemleri alınacak önlemleri uygulanacak usulleri tesbit etmek, konu ile ilgili formları yayınlamak ve uygulamanın kontrolunu yapmak,
b) Türkiye hükümranlık sahasında meydana gelen yerli ve yabancı tescilli sivil hava - araçları kazalarına yapılacak işlemleri tesbit etmek,
c) Yabancı ve uluslararası sahalarda meydana gelen Türk tescilli hava - araçları kazaların yapılacak işlemleri tesbit etmek,
d) Gelen kaza haberlerini inceleyerek, Bakanlık soruşturma kurulunun kaza mahalline gönderilip gönderilmeyeceğini, kazanın ait olduğu kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilere bildirmek,
e) Kaza mahalline gidilecek ise kaza soruşturma kurulunu teşkil etmek,
f) Kaza geçiren hava - aracının ait olduğu işletmeciden gelen kaza raporlarının tetkikini yaparak, uçuş emniyetinin sağlanması için gerekli işlemlerin yapılmasını istemek ve tavsiyelerde bulunmak,
g) Bulgu ve nihai raporları hazırlatmak ve dağıtımını yapmak,
Hava - Aracı Sahibinin Görevleri
MADDE 11- Kazaya uğrayan hava aracı sahibinin görevleri şunlardır;
a) Bir kaza olduğunda yapılacak işlemlerle ilgili plan ve proğramları hazırlamak,
b) Kaza olduğunda görevlendirileceği kişi veya kişileri tesbit etmek,
c) Kaza haberini bu yönetmelik esaslarına göre Sivil Havacılık Ünitelerine bildirmek,
d) Kaza soruşturması için Bakanlık veya Soruşturma Kurulunun gelmiyeceği hallerde, kaza raporlarını bu yönetmelikte açıklandığı şekilde açıklandığı şekilde eksiksiz hazırlamak ve zamanında göndermek,
e) Havaalanı kaza talimatında belirtilen; zorunlu kurtarma yardım kaza ile ilgili delilerin yerlerini değiştirilmemesini ve kaybolmamasını sağlamak,
g) Bakanlık Kaza Soruşturma Kurulunun kaza ile ilgili isteklerinin yerine getirilmesine yardımcı olmak. Gerektiğinde Mahalli Mülki amirlere konu ile ilgili müracaatta bulunmak,
h) Kamu kuruluşları tarafından işletilen hava alanları dışından uçuş yapan hava - aracı sahipleri kaza olduğunda, kurtarma, yangın söndürme, enkaz kaldırma işlemlerinin ivedilik ve öncelikle yerine getirilmesi için kendi imkanları olmadığı veya yetmediği hallerde özel ve resmi kuruluşlardan yardım sağlayabilmek için önceden bu kuruluşlarla protokol yapmak,
ı) Kaza sonuç raporlarındaki işlem ve tavsiyelere göre gerekli önlemleri almak ve uygulamak,
i) Meydana gelen kazaların kayıtlarını tutmak ve dosyalarını muhafaza etmek.
Havaalanı İşletmecisinin Görevleri
MADDE 12- Havaalanı işletmecisinin kaza ile ilgili görevleri şunlardı;
a) Havaalanı kaza talimatını hazırlayarak yayınlamak ve uygulamasını sağlamak,
b) Havaalanında uçuş emniyetini bozan ve kazaların oluşmasına sebep olacak aksaklıkları belirlemek ve ortadan kaldırmak,
c) Kaza, yangın söndürme kurtar teçhizat ve malzemesini temin etmek ve faal bulundurmak,
d) Mahalli Kurum ve Kuruluşlarla; yangın söndürme ve kurtarma teçhizatı ile sağlık tesislerinde yayarlanmak için protokal yapmak,
e) Bizzat kendi personeli tarafından görülen veya başkaları tarafından bildirilen hava-araç kazave olayları en seri haberleşme vasıtası ile makamlara rapor etmek,
f) Sorumluluk sahası içinde meydana gelen kaza yerinde gerekli güvenli önlemlerini aldırmak, kurtarma ve yangın söndürme faaliyetini icra etmek,
g) Kaza ile ilgili delil ve ses kayıt bantlarını muhafaza altına almak, görü tanıklarının isim ve adreslerini tesbit ederek Soruşturma Kuruluna teslim etmek.
Pilotların Görevleri
MADDE 13 - Kullandığı hava aracı kazaya uğrayan pilotların görevleri şunlardır:
a) Hava - aracında yolcu ve persenolin kurtarılmasını ve emniyetini sağlamak;
b) Hava - aracı emniyete almak ve aldırmak, c) Kazayı enseri vasıta ile Sivil Havacılık veya en yakın hava trafik ünitelerine bildirmek,
d) Kazayı hava-aracının işletmesinin bildirmek,
e) Kaza ile ilgili delillerin kaybolmamasını sağlamak,
f) Gerektiğinde en yakın mülki amiri bilgi vermek ve yardım istemek.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kaza Soruşturma Kurulunun Teşkili
Görevleri ve Yetkileri
Kaza Soruşturma Kurulu
MADDE 14- Ulaştırma Bakanlığı, havacılık alanında uzman kişilerden seçilecek bir kurulu, Kazanın soruşturma için görevlendirir. Bu kurul kazanın nedenlerini ve oluş şeklini açıklığa kavuşturmak ve sivil havacılıkta can ve mal güvenliğinin sağlanması bakımından kazaların tekrarına engel olmak amacı ile hava araç kazalarının ayrıntılı inceleme ve soruşturmasını yapar.
Kaza Soruşturma Kurulunun Teşkili
MADDE 15- Kazanın küçük kaza veya büyük kaza olmasına göre, kaza soruşturma kurulunun teşkili ve görülmesinde aşağıda açıklanan esaslar uygulanır.
a) Gereğinde, küçük kazaların soruşturulması için; Ulaştırma Bakanlığı tarafında, kazanı mahiyetine göre aşağıda belirtilen ihtisaslı personelden oluşan bir soruşturma kurulu teşkil edilerek görevlendirilir.
(1) Kontrol pilotu,
(2) Uçuş emniyet ve kaza kırımı uzmanı,
(3) Uçak mühendisi veya uçak bakım uzmanı,
(4) Gerekli ise hava trafik uzmanı.
b) Büyük kazaların soruşturulması için, Bakanlık onayı ile, kazanın mahiyetine göre aşağıda belirtilen ihtisas sahalarında luzumlu görülenlerden oluşan bir soruşturma kurulu teşkil edilir ve görevlendirilir.
(1) Kurul Başkanı,
(2) Kontrol Pilotu,
(3) Uçuş emniyet ve kaza-kırım uzmanı,
(4) Uçak mühendisi veya uçak bakım uzmanı,
(5) Hava trafik uzmanı,
(6) Havaalanı tesis ve kolaylıkları uzmanı.
(7) Haberleşme uzmanı,
(8) Meteoroloji uzmanı,
(9) Hareket ve yer işletme uzmanı,
(10)Gerek görülen diğer uzmanlar.
Kaza Soruşturma Kurulunun Görevleri
MADDE 16- Kaza soruşturma kurulun görevleri şunlardır;
a) Kaza haberi alınır alınmaz belirlenen yerde toplanarak heyet üyeleri arasında görev taksimi yapmak,
b) Kaza yerine en kısa zamanda ulaşmak için, gerekli planlamayı yapmak ve lüzümlü malzeme ve teçhizat temin etmek,
c) Kaza yerined lüzumlu emniyet ve güvenlik tedbirlerinin alınıp alınmadığını kontrol etmek ve gereğinde bu faaliyetlere nezaret etmek,
d) Soruşturma selemeti açısından gereğinde yangın söndürme ve kurtarma faaliyetlerine nezaret etmek,
e) Enkaz, delil görüntülerin gerekli incelemesini ve değerlendirilmesini yapmak,
f) Görgü tanıklarını ifadelerini ses kayıt cihazı ile veya yazı olarak olmak,
h) Delil özelliği taşıyan her türlü kayıt, bilgi, döküman ve uçuş kayıt cihazlarında el koymak ve incelemek,
ı) zarar ve ziyanın tutanakla tespit etmek,
j) Hava aracının hasar durumunu belirlemek,
k) Soruşturma ile ilgili raporları, yönetmelik hükümlerine uygun olarak tanzim etmekle ilgili makamlara sunmak,
l) Bakanlık onayında geçen sonuç raporlarını ilgili makamlara göndermek.
Soruşma Kurulunun Yetkileri
MADDE 17- Soruşturma Kurulu, soruşturmanın yürülmesinde bağımsız hareket eder ve yetkisi hiçbir şekilde sınırlanmaz. Soruşturma Kurulunun Kanu ile ilgili çalışmalarına, bütün yetkililer gerekli kolaylığı göstermek ve yardımı yapmakla yükümlüdürler.
Soruşturmanın selameti, en kısa zamanında ve doğru olarak neticelendirilmesi bakımından, soruşturma kurulunun yetkisine müdahale edilemez.
Soruşturma Kurulu Başkanı, lüzum gördüğü hallerde otopsi yapılmasını isteyebilir.
kaza Soruşturma Kurulunun elverişsiz hava şartlarında, dağlık, bataklık ve ormanlık bölgelerde uzun süreli ve zor şartlar altında görev yapabilmeleri dikkate alınarak çalışmalarını kolaylaştırıp verimini artırabilmek için, daha önceden gerekli hazırlık yapılarak lüzmlu malzeme ve teçhizat kaza kırım sandığında muhafaza edilir. Kazanın durumuna, mevki ve uzaklığına, özelliğine ve iklim şartlarına göre bu malzeme ve teçhizatlardan gerekli olanlar alınır. Ayrıca gerekli yiyecek temin edilerek gecikmeksizin kaza mahalline hareket edilir.